Actueel - Blog en media

Na een korte training bij Stichting Tot Zover ben ik vanaf vandaag ook in te zetten voor een gastles in groep 7/8 in het project 'Doodgewoon in de klas'.

In mijn werk ontmoet ik vaak kinderen, die worden geconfronteerd met het verlies van een dierbare. Het is ook niet zelden de eerste keer dat de dood zo dichtbij komt en dat kan best spannend zijn. Vaak hebben kinderen veel vragen, er zijn veel emoties (bij henzelf en de andere gezinsleden) en ze weten niet goed wat ze moeten of kunnen doen om om te gaan met het verlies en het afscheid. Natuurlijk help ik kinderen en hun ouder(s) tijdens mijn begeleiding daarbij. Maar zou het niet veel beter zijn om op een neutraal moment met elkaar te praten over dood, verlies en afscheidsrituelen? De dood hoort bij het leven, en hoewel het niet makkelijk is, is het goed om de dood, verlies, verdriet en afscheid nemen beter bespreekbaar te maken. Dit geldt in het algemeen, maar wat mij betreft zeker ook voor kinderen. Praten over de dood op jonge leeftijd helpt om later beter om te kunnen gaan met verlies en verdriet.

Nederlands Uitvaart Museum Tot Zover heeft voor leerlingen in groep 7 en 8 het digitale lesmateriaal Doodgewoon in de klas ontwikkeld. Op een luchtige manier en met interactieve werkvormen worden antwoorden gegeven op veel vragen van kinderen. Zo ervaren de leerlingen dat de dood geen eng thema is maar onderdeel van het leven.

Ik ontmoet mevrouw, haar dochter en dochters vriend na een telefoontje van mevrouw eerder die dag. Haar man is stervende, het is fijn dat ik alvast kon komen praten. Zesenzestig is hij pas, en ze noemt het ‘vette pech’ dat er een paar maanden geleden een hersentumor bij hem werd gevonden. “Daar doe je niks aan, dat had niet kunnen worden voorkomen. Misschien is er bij de aanleg van cellen al voor zijn geboorte iets misgegaan. Het is niet erfelijk, er is geen verklaring of oorzaak voor.” Een dappere poging om te relativeren en te accepteren, dat het is zoals het is. Ik hoor hierin ook alle vragen die ze hadden en de onmacht en misschien ook wel boosheid die ze moeten hebben gevoeld toen tot hen doordrong dat hij niet kon genezen en zou gaan sterven.

De afgelopen maanden hadden ze goed benut. Ze prezen zich gelukkig dat de kwaliteit van leven tot voor kort nog redelijk goed was, ze met elkaar nog dingen hadden kunnen doen en kunnen bespreken. Ook over het onvermijdelijke afscheid dat ging komen. Ze hadden daar veel voor voorbereid en wisten goed wat ze wilden en hoe het afscheid moest worden ingevuld. Er waren ook lieve mensen om hen heen die hen hielpen. Zo was er een baar en een wade gemaakt, leefden ze nu, in deze periode, op een heel fijn plekje in het huis van vrienden, waar ze ook afscheid zouden nemen van meneer. De kaart was al ontworpen. Op de dag van de uitvaart zou een vriendin zorgen dat ze, in haar auto, met elkaar meneer naar het crematorium brengen. En later een informeel samenzijn, met catering die ook door vriendinnen zou worden verzorgd.

De naaste familie vond het een mooi gebaar als iedereen een bloem met een persoonlijk kaartje mee zou brengen naar het afscheid van mevrouw. En het wás mooi. Mooi tijdens het afscheid, de bloemenzee die was ontstaan. Waardevol én mooi om nadien alle kaartjes met een persoonlijke herinnering of laatste groet thuis te hebben.
Maar ook voor degenen die waren uitgenodigd om één bloem met een persoonlijk kaartje mee te brengen, was het mooi en van betekenis om dit te doen. Men vertelde mij dat het goed voelde om iets te kunnen doen, na te denken welke bloem ze mooi voor haar vonden, te bedenken wat ze nog over of aan haar wilden schrijven… En zo kon iedereen op zijn of haar manier stilstaan bij het verlies van dit mooie mens, met persoonlijke aandacht voor afscheid.

Even voelde ik me de grote boeman, of beter gezegd boevrouw, toen ik de kleinzoon van de mevrouw die overleden was ontmoette. Ik was door m’n knieën gegaan om op gelijke ooghoogte te komen bij onze kennismaking. Zijn moeder zei: “Je mag wel naar die mevrouw haar schoenen kijken hoor, als je het spannend vindt.”

Als snel bleek dat de opmerking niet werd gemaakt omdat ik zo spannend was, maar de ouders zich grote zorgen maakten over hoe hun zoontje met de dood kon omgaan. Of het wel zo verstandig was hem nu mee te nemen naar oma, nu ze nog niet in de kist lag. Of hij het allemaal wel zou snappen wat er nu en de komende dagen zou gaan gebeuren, en of hij dat wel allemaal ’een plekje’ zou kunnen geven. Want waar doe je goed aan, als ouders, wanneer je kind (misschien wel voor het allereerst) wordt geconfronteerd met de dood? En wat moet je zeggen, op al die vragen die komen? Of is het wel goed, wanneer mijn kind juist helemaal geen vragen heeft en stil en terug getrokken is?
Met toestemming van de ouders, vroeg ik het jongetje of hij mij misschien kon helpen. Eerst met kleine dingen: even iets pakken, sluitschroeven uitdelen en vol verwachting keek hij me aan wat hij nog meer zou mogen doen. Toen mevrouw werd overgebracht naar het rouwcentrum, vroeg ik hem dan ook of hij misschien samen met mij voor de rouwauto wilde uitlopen. Dát wilde hij wel!